Sự hấp dẫn của thị trường Logistics ở Việt Nam – phần 1 (viết bởi Christoph Szakowski)

by VSCI | Mar 27, 2019 | INSIGHT, Phỏng vấn với chuyên gia

Tôi đã đến với thị trường logistics ở Việt Nam như thế nào?

Trong hơn 4 năm qua, chúng tôi đã tư vấn cho rất nhiều công ty logistics ở các thị trường mới nổi ở Á-Âu. Ấn phẩm này sẽ nói dành riêng để nói về thị trường logistics Việt Nam và quan điểm của tôi về cơ hội và thách thức của nó.

Nhưng hãy để tôi bắt đầu lại từ đầu. Mọi thử đã trở thành lịch sử. Gần 10 năm trước, cùng một lúc nhưng ở 2 quốc gia khác nhau ở Châu Âu, đó là ở Áo và Ba Lan, một dịch vụ tư vấn tương tự cho thị trường Vận tải và Logistics đã được thành lập bởi đồng nghiệp của tôi ở Vienna, Áo và mình tôi ở Ba Lan. Sau đó, chúng tôi nỗ lực cùng nhau và đã thiết lập một số hoạt động và mở rộng phạm vi của nhóm tư vấn mà hiện nay nhóm đang phục vụ lĩnh vực này ở nhiều nước ở châu Âu và châu Á với phương pháp tư vấn tích hợp và tiếp cận quản lý tạm thời.

Thật vinh dự cho cá nhân tôi để có được những kinh nghiệm sâu sắc từ các thị trường logistics phát triển nhất và từ các công ty logistics hàng đầu. Ví dụ như ở Đức, tôi làm quản lý cho các công ty 3PL (third-party logistics) lớn hay như ở Áo, tôi cũng học được kiến thức kinh doanh tại một công ty tầm cỡ chuyên vận chuyển FTL (full trackload), còn ở châu Âu (bao gồm Đôn Âu), tôi đã quản lý các nhà thầu phụ và những thứ như vận chuyển chiều về. Sau khi phát triển tốt sự nghiệp với vai trò lãnh đạo, tôi lại tham gia xử lý các mạng lưới giao thông, logistics tích hợp và làm việc các thị trường mới nổi sau này. Vai trò lãnh đạo của tôi ở các nước quốc gia Ba Lan, Nga, Kazakhstan và Trung Quốc chẳng hạn. Với phạm vi trách nhiệm của tôi ngày càng lớn hơn, các vấn đề trong công việc ngày càng thách thức. Một vài vấn đề liên quan mật thiết đến các vấn đề mà tất cả các thị trường mới nổi trong lĩnh vực logistics đều có điểm chung như: cơ sở hạ tầng nghèo nàn, thị trường phân mảnh với chất lượng thấp, tham nhũng, quy định hải quan phức tạp,…

Năm 2011, tôi đã chấp nhận lời mời của ban quản lý DB Schenker tới Nga và lãnh đạo công ty con của công ty này, sau này công ty đó được gọi là “công ty tích hợp mạng lưới đường bộ lớn nhất trong lĩnh vực logistics 3PL”. Nhiệm vụ có 3 khía cạnh: chiến lược, vận hành và thương mại và bao gồm sự dẫn đầu của một mạng lưới giao thông rộng lớn giữa châu Âu và quốc gia lớn nhất hành tinh. Với các nhóm và đồng nghiệp của chúng tôi, chúng tôi đã trải qua rất nhiều thách thức do bản chất Nga là thị trường logistics mới nổi (theo Agility Emerging Markets 2018, Nga được xếp ở vị trí 7 trong khi Việt Nam giữ thứ hạng 19) nhưng cuối cùng chúng tôi đã quản lý để cung cấp các giải pháp vận chuyển toàn diện thông qua đường bộ, đường sắt, đa phương, vận tải biển ngắn và các sản phẩm logistics khác cho khách hàng tầm cỡ từ lĩnh vực thương mại và công nghiệp và để đảm bảo họ được sử dụng dịch vụ hoàn hảo từ các thị trường logistics phát triển nhất.

Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, tôi gia nhập lại Nhóm tư vấn mà tôi đã đề cập trước đó, lúc đó đã trở thành một công ty lớn ở CEE/CIS (Central Eastern Europe – khu vực trung tâm Đông Âu hay Commonwealth of Independent States – Cộng đồng các quốc gia độc lập) và ở châu Á và số lượng của chuyên gia tư vấn và điều hành logistics,

Rõ ràng ngay lập tức rằng kinh nghiệm của tôi trong thị trường mới nổi có thể rất hữu ích đối với các khách hàng là các công ty logistics và vận tải đang tồn tại thắc mắc chung:

Làm thế nào để phát triển doanh nghiệp trong những thị trường đầy thách thức, nơi mà tiềm năng còn rất lớn. Thị trường dịch vụ logistics đang phát triển nhưng những trở ngại dường như làm nản lòng các nhà quản lý, nhà đầu tư và cuối cùng là khách hàng?

Khách hàng rõ ràng đòi hỏi chuỗi cung ứng hiệu quả hơn, tiết kiệm chi phí và chuyên nghiệp hơn một chút bởi các nhà cung cấp dịch vụ Logistics.Cuối cùng vào năm 2017, tôi đã hoàn thành vai trò quản lý tạm thời với tư cách là Giám đốc điều hành của một nhà cung cấp dịch vụ logistics đa quốc gia, có trụ sở tại Thụy Sĩ nhưng hoạt động chủ yếu ở châu Á và CIS. Rõ ràng niềm đam mê chiến lược, vận hành và quản lý con người của tôi sẽ không làm tôi có thể nghỉ ngơi trong một thời gian dài khi các nhiệm vụ tiếp theo ở Đông Nam Á đang hiện ra trước mắt.

Đâu là những thách thức và làm thế nào để giải quyết ở thị trường Việt Nam?

Kinh nghiệm quản lý của tôi ở châu Á cho đến nay không đáng kể như ở châu Âu khi xem xét khoảng thời gian tôi dành cho các nhiệm vụ như một giám đốc điều hành hoặc  chuyên gia tư vấn. Nhưng điều này đang thay đổi nhanh chóng với một điều chắc chắn: Bạn học hỏi cực kì nhanh chóng ở các thị trường châu Á  đầy năng động. Có một cơ hội lớn khi bạn bắt đầu phân tích thị trường châu Á. Đối với tôi, cơ hội bắt đầu từ Trung Quốc và Kazakhstan, sau đó tôi là trải nghiệm ở các quốc gia Đông Nam Á. Ban đầu, các chuyến thăm cá nhân của tôi là để để tìm hiểu về đất nước, văn hóa và con người. Nhưng sau đó – các lời yêu cầu đã đến bàn làm việc của tôi để  rồi chuyến công tác tiếp theo Châu Á năm nay rất có thể sẽ dẫn tôi đến thành phố Hồ Chí Minh, ví dụ như công việc tư vấn về thị trường logistics Việt Nam đang được tiến hành. Tôi đã quan sát thị trường rất lâu từ trước. Giờ đây, tôi thấy các chủ đề dưới dây là quan trọng, cần nắm bắt dù là từ góc độ quản lý, vận hành, chiến thuật hay chiến lược: 1. Cơ sở hạ tầng nghèo nàn với nhiều tắc nghẽn và phương tiện cũ được sử dụng bởi người nhà cung cấp dịch vụ logistics

2. Gian lận và tham nhũng liên quan đến hải quan, nhưng không chỉ riêng ở Việt Nam

3. Các vấn đề với hiệu suất sử dụng xe tải (nói chung là sử dụng tài sản). Đôi khi có quá tải, và thường xuyên có những chuyến chiều về trống.  Theo một số nguồn và thảo luận tôi có, chuyến chiều về có thể trống trong tới 70% trường hợp. Vì vậy, giao thông đường bộ rất thiếu hiệu quả.

4. Các ngành công nghiệp như vậy tập trung vào giá cả thay vì chất lượng. Dường như rất khó để giải thích với các chủ hàng rằng chất lượng cao sẽ tiết kiệm tiền. Đây là một môi trường mà dường như các khoản đầu tư vào chất lượng và dịch vụ sẽ không được đền đáp, ít nhất là trên cái nhìn đầu tiên.

5. Điều tương tự cũng xảy ra ở lĩnh vực đầu tư liên quan đến công nghệ: các hệ thống như TMS (transport management software – phần mềm quản lý vận tải) không thực sự được sử dụng thường xuyên. Vận hành và lập kế hoạch thủ công một cách thiếu hiệu quả là lựa chọn cho nhiều công ty và khách hàng của họ.

6. Thị trường rất phân mảnh với 1000 công ty bao gồm các nhà thầu phụ và chỉ một số công ty logistics tích hợp (3PL) có nguồn gốc từ châu Âu hoặc Bắc Mỹ chẳng hạn.

7. Các điểm được đề cập ở trên (chỉ là một phần của bức tranh) dẫn đến tổng chi phí logistics cao trên thị trường. Theo một số nghiên cứu, các chi phí chiếm trung bình 20% (tính theo GDP) và thực tế cao gấp 2 lần so với trung bình của thị trường logistics của thế giới và cao gấp 4 lần so với ở Đức (thị trường hàng đầu về Chỉ số Hiệu suất Logistics – Logistics Performance Index theo World Bank, 2018)

Liệu bạn có thể giải quyết thị trường bằng các phương pháp quản lý logistics của Tây Âu? Liệu một phong cách làm việc chăm chỉ, kỉ luật dựa trên tư duy và chuyên môn châu Âu với mục tiêu phát triển dịch vụ logistics tại Việt Nam sẽ thành công?

Tôi tin là không.

Chuyên môn mà các nhà lãnh đạo mang lại từ Tây Âu, chẳng hạn, sẽ không thể một mình mà giúp các công ty phát triển kinh doanh, lợi nhuận và sự hài lòng của khách hàng tại Việt Nam. Điểm mấu chốt và đột phá là: chọn lọc những gì phù hợp từ sự linh hoạt và quản lý đa văn hóa.

Quan điểm của tôi là:

1. Điểm mấu chốt ở trên giúp bạn hiểu được những thách thức và động lực khiến bạn phải tăng chất lượng, mức độ dịch vụ, định hướng chiến lược.

2. Khả năng nhìn thấy các vấn đề và thách thức đối với dịch vụ logistics của Việt Nam ngày nay và khả năng đưa ra các phương pháp để cải thiện toàn bộ hệ thống logistics.

3. Kiến thức và sự sẵn sàng để xem hệ thống logistics như một tổng thể. Nó bao gồm các nhà lãnh đạo giàu kinh nghiệm, những người mới bắt đầu, những người trẻ tuổi và tham vọng, nhưng cũng bao gồm cơ sở hạ tầng và các cơ hội kinh tế vĩ mô.

4. Chấp nhận thực tế rằng thị trường hiện đang trên đường chuyển mình từ chiến lược ngắn hạn sang chiến lược dài hạn, từ tư duy chú trọng chi phí sang  chú trọng dịch vụ dựa trên giá trị và biết cách dẫn dắt quá trình chuyển đổi này.

5. Hỗ trợ sự thay đổi mô hình từ việc coi logistics là một lĩnh vực riêng biệt đến coi nó là một phần không thể thiếu của chuỗi cung ứng nội địa và quốc tế, là chuỗi cung ứng phục vụ khách hàng khó tính từ thương mại và công nghiệp.

Trong phần thứ hai của bài viết, tôi sẽ cố gắng đưa ra một cái nhìn tổng quan về các cơ hội về phương thức phát triển kinh doanh và hiệu quả của nó trong hoạt động logistics của Việt Nam trong mảng Chiến lược và Hoạt động. Ngay cả khi sự phức tạp trên các thị trường này tăng lên, với nhiều thay đổi địa chính trị, xu hướng kinh tế vĩ mô và một số thay đổi cơ bản trong logistics và thương mại ở Đông Nam Á, tôi vẫn có cái nhìn thực tế và lạc quan về khả năng của các công ty logistics và vận chuyển. Quan điểm của tôi được hỗ trợ bởi sự hiểu biết sâu sắc về thị trường Logistics mới nổi và từ góc độ quản lý và tư vấn, vì vậy tôi đoán, bạn sẽ đọc phần thứ hai của bài viết này với sự quan tâm.

Tôi luôn hoan nghênh ý kiến ​​ hay chia sẻ của các bạn những hiểu biết về thị trường hoặc chỉ đơn giản là trò chuyện với tôi về Logistics.

Bạn có thể dễ dàng kết nối và liên hệ với tôi trên Linkedin hoặc gửi email cho tôi: szakowski@logconeast.comCHRISTOPH SZAKOWSKI, MANAGING PARTNER, LOGCON EAST